Voor alle duidelijkheid, het gaat hier niet over de wet ‘Helms-Burton’ (maart 1996), waarop de economische en financiële blokkade tegen Cuba is gebaseerd en die enkel door het Congres kan gewijzigd of opgeheven worden. De wet op ‘Handel met de vijand’ dateert al van 1917, en geeft de president van de Verenigde Staten de macht om te bepalen wat toegelaten is en wat niet in de handel met landen die door de VS als vijand worden beschouwd. Op basis van deze wet besliste president Kennedy in 1962 om de handel met Cuba op te schorten in een poging om het land economisch te wurgen. Opmerkelijk, op dit ogenblik is Cuba nog het enige land dat de VS met deze wet viseren.
De wet Helms-Burton erkent deze wet. Paradoxaal genoeg, biedt de wet op de ‘Handel met de vijand’ de president een zekere ruimte heeft om te bepalen hoe soepel of hoe strikt de blokkade tegen Cuba wordt toegepast. President Obama maakte ervan gebruik om een aantal blokkaderegels te versoepelen. In de laatste twee jaar van de Obama-administratie ondertekenden de VS en Cuba 22 verdragen. Zo werden de vluchten tussen VS en Cuba opnieuw mogelijk, werden enkele economische samenwerkingsprojecten opgestart en konden VS-burgers vrij naar Cuba reizen.
Sinds juni 2017 heeft president Trump op basis van dezelfde wet op de ‘Handel met de vijand’ een aantal versoepelingen, maar niet alle, teruggeschroefd. VS-burgers mogen enkel nog in groep en onder begeleiding van een VS-gids educatieve en culturele reizen naar Cuba maken. De VS-consulaat in Havana werkt op een minimumbezetting wat de visumaanvragen voor Cubanen die op familiebezoek naar de VS willen gaan, zeer sterk bemoeilijkt. Er komen ook geen nieuwe economische samenwerkingsprojecten meer, maar de bestaande worden niet opgeschort.
Door het ondertekenen van de wet op ‘Handel met de vijand’ heeft president Trump een signaal willen geven dat hij Cuba onder druk blijft zetten. De paradox zit hem hierin dat hij tegelijk de ruimte laat voor zichzelf (wat twijfelachtig is) of voor zijn opvolger om de blokkade tegen Cuba te versoepelen.