De oorzaak van huidige economische crisis in Cuba is de blokkade!

Interview met Helen Yaffe, docent ‘economische en sociale geschiedenis’ aan de Universiteit van Glasgow, met specialisatie ‘Cuba en Latijns Amerika’. Zij is tevens auteur van het boek ‘We are Cuba’ en de video ‘Cuba’s Life Task – Combatting Climate Change’.

Op dit ogenblik krijgen de Cubanen te maken met enorme tekorten. Hoe is dit te verklaren?
De economische situatie van Cuba is sinds 2019 sterk achteruit gegaan. Dit is het directe gevolg van het beleid van de Trump-administratie. Eén van de maatregelen was het activeren van Artikel 3 van de Wet Helms-Burton dat door de vorige presidenten altijd werd opgeschort. Dit artikel laat VS-burgers toe om juridische klachten in te dienen tegen iedereen die voordeel haalt uit de indertijd genationaliseerde eigendommen in Cuba. Deze maatregel is een regelrechte bedreiging voor alle buitenlandse bedrijven om in Cuba te investeren. Het gaat er niet om dat veel zaken voor het gerecht worden aangespannen; het doel is afschrikken en ontraden om economische relaties met Cuba aan te gaan. Een andere maatregel: tankers die petroleum naar Cuba vervoeren worden hiervoor door de VS beboet. Toen deze maatregel van kracht werd, maakte een tanker die al in een Cubaanse haven lag, onmiddellijk rechtsomkeer.
Al deze maatregelen hebben Cuba in een van buiten af opgelegde economische crisis gestort. Cuba moest andere toeleveranciers voor bijvoorbeeld petroleum zoeken, maar tegen veel hogere prijzen. In totaal heeft de Trump-administratie ruim 243 nieuwe restricties en sancties opgelegd. De gevolgen zijn een nog beperktere toegang tot de financiële markten, een verdere beperking van de commerciële relaties en minder budgettaire ruimte voor de sociale en economische ontwikkeling van het land. Dit allemaal heeft nu geleid tot grote tekorten aan alles en nog wat. Om een idee te geven: Cuba heeft de capaciteit om tussen 60 en 70% van de behoefte aan medicamenten zelf te produceren. Als gevolg van deze sancties produceert Cuba nu slechts één derde van wat het land nodig heeft. Een ander voorbeeld is de beperkte toevoer aan petroleum waardoor het land opnieuw stroomonderbrekingen kent, die buiten Havana tot 8 uur kunnen oplopen. Niet alleen het licht gaat uit, maar ook de ijskasten vallen uit, de ventilatoren of airco vallen uit, geen televisie, enz. De situatie is extreem moeilijk. Wie Cuba een beetje kent, weet dat deze situatie niet hoeft. Dit heeft niets te maken met slecht beleid van de regering. Deze tekorten en het bijhorende leed worden puur van buiten af opgelegd. Deze tekorten wegen bij de Cubaanse overheid ook zwaar bij het in stand houden van de gratis toegang tot onderwijs, gezondheidszorg, cultuur.

Welke houding neemt de Europese Unie aan tegenover de blokkade? 
Onmiddellijk na de goedkeuring van de Helms-Burton wet in 1996 heeft de Europese Gemeenschap, de voorloper van de Europese Unie, de wet 2271/96, ook bekend als Blocking Statute aangenomen. Deze verbiedt Europese bedrijven om de sanctie-verordeningen van een derde land (in dit geval de Verenigde Staten) na te leven of uit te voeren. Na diplomatiek overleg schortte de toenmalige president Carter het hoger vermelde Artikel 3 op. Na de activatie door president Trump volgde een scherpe veroordeling door de toenmalige Hoge Vertegenwoordiger van de EU, Federica Mogherini. De EU zegt wegen te zoeken om Europese bedrijven beter te beschermen tegen de VS-sancties, maar een krachtdadig optreden blijft uit. Met andere woorden, het feit dat de VS de eigen sanctiewetten unilateraal oplegt aan bedrijven buiten de VS (extraterritorialiteit), tast de autonomie van de EU in de kern aan. Het is een pijnlijke vaststelling voor Europa.

Wat moeten we denken van de banken die geldtransacties naar Cuba weigeren?
Het is een feit dat de meeste banken weigeren om geld naar Cuba over te schrijven. Dit hebben we onlangs nog vastgesteld na de grote branden in de olieopslagtankers in Matanzas. De banken weigerden zelfs om het geld voor noodhulp naar Cuba over te schrijven. Deze situatie is nog verslechterd toen president Trump amper een week voor het einde van zijn mandaat Cuba op de lijst van landen die het terrorisme steunen, plaatste. De huidige president Biden heeft nog geen enkel initiatief genomen om deze maatregel ongedaan te maken. De gevolgen zijn enorm: nog meer banken laten zich afschrikken en hebben hun financiële banden met Cuba verbroken. Zij willen niet het risico lopen door de VS beschuldigd te worden van medeplichtigheid aan terrorisme. Daardoor zijn de Cubaanse bedrijven en de overheid afgesneden van de belangrijkste internationaal financiële instellingen.

Maar het blijft een gegeven dat banken die geen geld naar Cuba overschrijven doordoor de eigen EU-wetgeving overtreden. Zoals gezegd, verbiedt het Blocking Statute om buitenlandse sanctiewetten na te leven en uit te voeren. De banken gaan zelfs zover dat ze betalingen binnen Europa weigeren, enkel en alleen als het woord ‘Cuba’ vermeld staat op de overschrijving. Dit laatste slaat nergens op en is een flagrante schending van het recht van de burger op een basis bankenservice.

In België roepen we op een protestmail naar de CEO’s van de banken en naar de minister van Financiën te sturen.
U steunt de campagne 1c4cuba.eu. Wat houdt deze campagne in? 
We willen de banken uitdagen. De campagne is in Groot Brittannië opgestart, maar wordt al door solidariteitsorganisaties in andere landen gesteund, zoals Ierland, Duitsland, Frankrijk en ook België. 
We zoeken honderden mensen die een klein bedrag, bijvoorbeeld één euro(cent), overschrijven naar een rekening in een ander Europees land, met een duidelijke vermelding ‘Cuba’. De meeste banken gaan deze betaling weigeren. De volgende stap is dan dat we de banken om uitleg vragen, best in een schriftelijk antwoord. Dat laat toe om klacht neer te leggen bij de nationale instantie die toezicht houdt op de banken. Elke klacht moet onderzocht worden, wat de banken tot extra tijd en kosten dwingt. Op die manier zetten we de banken maximaal onder druk om hun beleid aan te passen.

De campagne 1c4cuba.eu beoogt dezelfde doelstelling als deze waarmee de Coördinatie voor de Opheffing van de Blokkade nu actie voert.